تألیف: شیخ الحدیث مولانا محمد زکریا رحمة الله عیه

این کتاب شامل چندین مباحث است که عبارتند از: حکایات صحابه، فضائل قرآن، فضائل نماز، فضائل ذکر، فضائل تبلیغ، فضائل رمضان، عقب ماندگی مسلمین و راه حل آن .

مولانا محمد زكريا رحمه الله در ضمن تدريس و تبليغ به تأليف كتب ارزنده اي آغاز نمود و اين برنامه از سال 1341 هجري آغاز گرديد و تا پايان ادامه يافت و كتب بسيار نفيسي بعد از خود بطور يادگار گذاشت كه بعضي از آنها عبارتند از: تقارير كتب حديث، حالات زندگي پيامبر اكرم صلي الله عليه و سلم، خلفاي راشدين، سلاطين بني اميه، اصول حديث علي مذهب الحنفيه، فضائل نبوي، شرح ترمذي، اوجز المسالك شرح مؤطا امام مالك (به زبان عربی در 20 جلد)، تحفة الإخوان في بيان احكام القرآن، المؤلّفات و المؤلّفين، فضائل اعمال، الكوكب الدرّي، لامع الدراري و غيره.

کتاب فضائل اعمال یکی از کتابهائی است که مورد قبولیت قرار گرفته و به زبانهای مختلف ترجمه شده است و در اکثر مساجد در مناطق مختلف خوانده می شود.

هدف از تألیف این کتاب

این نکته روشن و واضح است که انبیآء علیهم السلام امتهای خود را به طرف وحدانیت و ربوبیت خداوند متعال و صفات او دعوت داده و با ترغیب دادن و شنوانیدن فضایل، امت را به طرف اوامر خداوند متعال دعوت می دادند و بوسیله وعیدها آنها را از ارتکاب نواهی می ترساندند. ضرورت این امر پیش آمد که از یک طرف امت با فضایل آشنا شود و از طرف دیگر اهمیت و ضرورت محنت و مسئولیت امت هم معلوم شود، برای این هدف کتابهای فضائل نوشته شده اند. که کتاب فضائل اعمال نیز یکی از این کتابها می باشد.

تأثیر فضائل اعمال در زندگی

این حقیقت غیر قابل انکار است که بر اثر شنیدن فضائل و تشویق و ترغیب مسلمانان از طرف داعیان دین، در زندگی بسیاری از مسلمانان تغییر آمده و اصلاح شده اند و بسیاری از کفار به اسلام روی آورده و مسلمان گشته اند.

اعتراض بر کتاب فضائل اعمال

بعضی افراد شبهه افکن بر این کتاب اعتراض وارد نموده می گویند: این کتاب پر از خرافات و بدعات است و همه احادیث آن ضعیف و موضوع هستند.

پاسخ به این اعتراض

در پاسخ به این اعتراض می گویم: این گفته صحت ندارد.

اولاً: این حکم که این حدیث صحیح است یا ضعیف، در میان محدثین حکم متفق علیه نیست و یک أمر اجتهادی است، و هر محدث بنابر ذوق و اجتهاد خویش بر صحت یا ضعف یک حدیث حکمی صادر می کند. و حکم یک مجتهد بر مجتهد دیگر واجب العمل نیست.

پس همانطور که در مسائل فقهی معترضین می گویند ما از یک امام معین تقلید نمی کنیم، بلکه قول صحیح را می گیریم، همینطور در بیان صحت و سقم احادیث، نباید از حکم یک مجتهد تقلید کنند و حکم دیگران را نادیده بگیرند، اگر در این مورد فقط از حکم شیخ آلبانی تقلید نمودند و تحقیق دیگران را نادیده بگیرند این همان تقلید است که از آن نهی می کنند در حالی که خود گرفتار تقلید هستند.

ثانیاً: شیخ الحدیث محمد زکریا در کتاب فضائل اعمال از کتب حدیث که محدثین مشهور آنها را روایت کرده اند؛ مانند، صحیح بخاری، صحیح مسلم، موطا امام مالک، مسند احمد بن حنبل، سنن ترمذی، سنن ابوداود، سنن نسائی، سنن ابن ماجه، سنن بیهقی، صحیح ابن حبان، سنن طبرانی، مصنف ابن ابی شیبه و مستدرک حاکم و کتب حدیث دیگر احادیث را نقل نموده است.

اینها کتب معتبر اهل سنت هستند، بعضی از این محدثین در ضمن روایت حدیث حکم آنرا نیز می نویسند، که این خود تأییدی بر آن حدیث از جانب محدث می باشد.

ثالثاً: شیخ الحدیث روی سند احادیثی که در صحت و سقم آنها اختلاف است، بحث نموده و صحیح بودن یا حسن بودن آن را از اقوال محدثین ثابت نموده است، اگر به خود زحمت داده و بدون تعصب نگاه کنید می بینید که شیخ الحدیث بر خود لازم دانسته که در مورد سند برخی از احادیث در حد نصف صفحه یا کمتر بحث کند و اقوال ائمه حدیث را ذکر می کند.

رابعاً: این احادیث در مورد فضائل هستند که به اتفاق علمآء روایت حدیث ضعیف و عمل به آن در فضائل جایز است. چنانکه ذیلاً برخی از عبارتهای علمای فن حدیث نقل می گردد:

ويجوز عند العلماء التساهل في أسانيد الضعيف دون الموضوع من غير بيان ضعفه في المواعظ والقَصَص وفضائل الأعمال لا في صفات اللَّه تعالى وأحكام الحلال والحرام». (المختصر في أصول الحديث – (1 / 2) (التقريب والتيسير لمعرفة سنن البشير النذير في أصول الحديث – (1 / 6) (مقدمة ابن الصلاح – (1 / 19) (المفصل في علوم الحديث – (1 / 485)

و نزد علمآء تساهل در اسانید حدیث ضعیف نه در موضوع جایز است، بدون اینکه ضعف آن بیان شود، البته در مواعظ، و قصص و فضائل اعمال، نه در صفات الله و احکام حلال و حرام.

«ويجوز عند أهل الحديث وغيرهم التساهل في الأسانيد ورواية ما سوى الموضوع من الضعيف والعمل به من غير بيان ضعفه في غير صفات الله تعالى والأحكام كالحلال والحرام» (تدريب الراوي – (1 / 298)

و نزد اهل حدیث و دیگران تساهل در اسانید و روایت آنچه غیر موضوع است از حدیث ضعیف و عمل به آن بدون بیان ضعف آن در غیر صفات خداوند متعال و احکام مانند، حلال و حرام جایز است.

خامساً: اگر روایت حدیث ضعیف و عمل به آن در باب فضائل اشکال می داشت، امام بخاری کتاب «الأدب المُفرَد» را تألیف نمی کرد، که تقریباً 30% (سی در صد) احادیث آن ضعیف هستند. نیز محدثینی مانند امام بیهقی و غیره حدیث ضعیف را در کتب خویش روایت کرده اند و حکم ضعف آن را نیز نوشته اند. این عمل محدثین دلیل است که روایت و عمل بر حدیث ضعیف اشکال ندارد و اعتراض بر آن اعتراض بر عمل محدثین است .